Agent NKWD to osoba pracująca dla Narodowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych (NKWD), radzieckiego ministerstwa odpowiedzialnego za bezpieczeństwo państwowe, policję tajną oraz inne funkcje represyjne, działającego głównie w latach 30. i 40. XX wieku. NKWD było jedną z kluczowych organizacji represji w Związku Radzieckim, znane z brutalnego egzekwowania polityki stalinowskiej, w tym masowych aresztowań, deportacji, egzekucji bez sądu oraz zarządzania systemem obozów pracy, znanym jako Gułag.

Agenci NKWD byli zatem zaangażowani w szeroki zakres działań, od zbierania informacji wywiadowczych, przez prowadzenie operacji przeciwko rzeczywistym lub domniemanym wrogom państwa, aż po uczestnictwo w masowych czystkach politycznych i represjach. Ich praca obejmowała:

• Szpiegostwo i kontrwywiad, zarówno wewnątrz kraju, jak i za granicą.
• Nadzór i infiltracja organizacji politycznych i społecznych.
• Prowadzenie dochodzeń, aresztowań oraz przesłuchań osób podejrzanych o działalność antyradziecką.
• Wykonywanie egzekucji i nadzór nad systemem obozów pracy.

Agenci NKWD często pracowali w tajności, dysponując szerokimi uprawnieniami do prowadzenia operacji bez sądowego nadzoru, co umożliwiało im stosowanie metodyki obejmującej tortury i inne formy przemocy. Wiele z ich działań było motywowanych paranoją polityczną stalinizmu, która doprowadziła do represji milionów ludzi nie tylko w ZSRR, ale i w krajach, na które wpływ miały radzieckie służby bezpieczeństwa.

Po śmierci Stalina i destalinizacji, NKWD przeszło reorganizację i zmieniło nazwę, ostatecznie stając się częścią KGB. Dziedzictwo NKWD jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych aspektów historii Związku Radzieckiego, często kojarzonym z brutalnością i represjami politycznymi.